Εις οιωνός άριστος αμύνεσθαι περί πάρτης”, έλεγε ένα παλιό σύνθημα γραμμένο στους τοίχους της Αθήνας τη δεκαετία του 1980. Ευφυολόγημα ή αναγραμματισμός, σε κάθε περίπτωση, ψυχαναλυτικά, γλώσσα λανθάνουσα λέγει την αλήθεια. Και είναι αλήθεια, αφού η πατρίς μας άφησε χρόνους και την θέση της πήρε η πάρτη. Από την εποχή του Εμείς βρεθήκαμε στην αποθέωση του Εγώ… Με τη διάψευση των ουτοπιών και των μεγάλων αφηγήσεων στη μεταμοντέρνα εποχή, το φάντασμα όχι του κομμουνισμού αλλά της αριστοκρατίας ξαναεμφανίζεται στην Ευρώπη και την Ελλάδα. Σε μια κοινωνία οικονομικής και κοινωνικής κρίσης, με εξουθενωμένη τη μικρομεσαία τάξη, οι ιδέες και τα faux bijoux της ‘’εκπαιδευτικής αριστείας’’ και της ‘’σχολικής αυτονομίας’’ έγιναν της μόδας.

Το δέσιμο των κρίκων της ‘’χρυσής’’ αλυσίδας είχε ήδη αρχίσει από τη δεκαετία του εκσυγχρονισμού (1990) και ολοκληρώθηκε μέσα στην κρίση του 2010. Οι επιχρυσωμένοι και γυαλιστεροί κρίκοι της αυτονομίας, της καινοτομίας, της αξιολόγησης και της αριστείας σφυρηλατήθηκαν επιμελώς σε βάθος χρόνου για να φορεθούν όταν έρθει η ώρα. Τελευταία, η αστραφτερή αριστεία τυφλώνει τους ‘’ανοιχτομάτηδες’’ που αναζητούν μια θέση στον ήλιο των Προτύπων.

Αν και περίοδος καλοκαιρινή, το Υπουργείο Παιδείας που είναι και Θρησκευμάτων θυμήθηκε τη σαρακοστή και βάφτισε το κρέας (Πειραματικά) ψάρι (Πρότυπα) για τον χορτασμό γονέων και μαθητών που λιγουρεύονται την αριστεία. Ως εκ θαύματος με το νόμο 4692(ΦΕΚ, τ.Α.111/12-6-2020) εμφανίστηκαν δεκάδες Πρότυπα σχολεία έτοιμα ν` ανοίξουν τις πύλες τους για του άριστους του μέλλοντος.

Δευτέρα, 29 Ιουνίου 2020, ανήμερα Πέτρου και Παύλου(Π.Π), δωδεκαετείς μαθητές που δεν πρόλαβαν καλά καλά να σηκωθούν από την εκπαιδευτική τηλεόραση σύρονται για εξετάσεις στα (Π) ρώην (Π)ειραματικά και νυν Πρότυπα. Μήπως είναι η μέρα του Π για την ‘’εκπαιδευτική αριστεία’’; Μια σχολική χρονιά που όλοι προάγονται, πανδημίας ένεκεν, φαίνεται ότι οι μόνοι που εξετάζονται είναι οι δωδεκαετείς υποψήφιοι άριστοι. Μήπως γιατί η κουλτούρα αριστείας αρχίζει πάση θυσία από τα δώδεκα;

Ως θεολόγος, δεν θα αντισταθώ στον πειρασμό να υποθέσω ότι το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων προβάλλει το πρότυπο της σοφίας του δωδεκαετούς Ιησού, που άφησε άναυδους Γραμματείς και Φαρισαίους στο Ναό, για να δώσει την ευκαιρία στα σημερινά παιδιά να αποδείξουν ποιος είναι ο πραγματικός πατέρας τους. Οι επιτυχόντες άριστοι θα είναι Υιοί Θεού ενώ οι αποτυχόντες παιδιά ενός κατώτερου Θεού. Βεβαίως, το πρότυπο της αριστείας τελικά είναι για λίγους και εκλεκτούς, ενώ ηαπάντηση γιατο τι σημαίνει αριστεία στην κοινωνία παραμένει σχετική ανάλογα με τηντάξη του καθενός. Στη συγκεκριμένη περίπτωση για το Υπουργείο Παιδείας φαίνεται ότι το brand name των Προτύπων κάνει τη διαφορά και η ονομασία προέλευσης κατοχυρώνει την αξία. Με την αριστοκρατία(αριστεία) έρχεται από κοντά και η αξιοκρατία(αξιολόγηση) που κρατά φύλλο και φτερό. Η εξέλιξη της τραγωδίας είναι γνωστή, εκ των προτέρων, αφού το έργο όπου παίχτηκε στα αγγλικά ή τα αμερικάνικα, όλα τα σχολεία έγιναν φύλλο και φτερό στον άνεμο, χωρίς να επέλθει στο τέλος η κάθαρση των παθημάτων της εκπαίδευσης. Η αριστεία και η αξιολόγηση μαθητών και δασκάλων δεν αναβαθμίζει την παιδεία και τη δημοκρατία, όπως υποκριτικά υποστηρίζουν μερικοί καλοπληρωμένοι καλοθελητές. Η έννοια του ‘’άριστου’’ και του ‘’αξιολογημένου’’ μαθητή και δασκάλου αντιθέτως οξύνει την ανισότητα και τις ταξικές αντιθέσεις(σχολικές και κοινωνικές).

Στη συγκυρία και τη σύγχυση ακούστηκε κι` αυτό: Ο φιλελευθερισμός είναι αντίθετος με την εξίσωση προς τα κάτω(υπονοώντας την ‘’ισοπέδωση’’ του πάλαι ποτέ κομμουνισμού) ίσως γι` αυτό το λόγο γέμισε η χώρα Πρότυπα για την εξίσωση προς τα πάνω. Δυστυχώς όμως τα ρετιρέ είναι ολίγα και μετρημένα, ενώ τα ασανσέρ χαλασμένα και η κινητικότητα προς τα πάνω περιορισμένη. Η δεκαετία του `60, όταν η εκπαίδευση ήταν μοχλός ανάπτυξης και ανόδου(ατομικής και κοινωνικής) έχει παρέλθει οριστικά και αμετάκλητα. Stultum est sperare…, για τους λάτρεις των Λατινικών που επέστρεψαν.

Ωστόσο, πολλοί γονείς από ένστικτο ή παράδοση θέλοντας να σώσουν τα παιδιά τους διερωτώνται: Γιατί οι δάσκαλοι είναι εναντίον της αριστείας και της αξιολόγησης; Μήπως ο Πορτοσάλτε έχει δίκιο; Γιατί να μη γίνουμε μια κοινωνία αρίστων και όχι τεμπέληδων; Τα Πρότυπα σχολεία ίσως είναι χρυσή ευκαιρία να σωθούν τα παιδιά μας. Είναι ένα λαχείο. Κι` αν του κάτσει; Προβληματίζεται ο μικροαστός. Μέσα στις επερχόμενες εξετάσεις, τον πανικό και την απελπισία γονείς και εκπαιδευτικοί συμπαρασύρονται σε μία σχέση ιδιαίτερη. Γιατί η αριστεία είναι ιδιαίτερη και τα ιδιαίτερα κοστίζουν. Από το τυράκι των εξετάσεων ίσως τρώνε πολλοί κι` όταν τρως δεν πρέπει να μιλάς, όπως σοφά λέει ο Λαός. Οι ιδιαίτερες σχέσεις ενδέχεται να δημιουργήσουν εξαρτήσεις και όταν έρθει η ώρα για το μεγάλο όχι, η παγίδα της αριστείας και η ψευδαίσθηση της κοινωνικής ανέλιξης θα έχει πιάσει γονείς και δασκάλους.

Εξ άλλου οι αξίες της αριστοκρατίας και της ανταγωνιστικότητας τηλε-διαμορφώνονται από την αόρατη Παγκόσμια Αγορά και αποτιμώνται καθημερινά στα Χρηματιστήρια Αξιών Ανατολής και Δύσης. Αυτές τις αξίες του επιχειρείν(κέρδους), της καινοτομίας και της αριστείας επιχειρούν να επιβάλουν ως πρότυπο παιδείας οι γνωστοί άγνωστοι της αγοράς. Θα τα καταφέρουν; Θα τους αφήσουμε; Οι Ομοσπονδίες Γονέων και Εκπαιδευτικών θα πάρουν θέση μάχης για το ζήτημα ή θα μείνουν μόνο στα λόγια και τις διακηρύξεις; Γονείς, κηδεμόνες και εκπαιδευτικοί, ήρθε ο καιρός να μην υπολογίζουν μόνο την πάρτη τους αλλά με συνέπεια και χωρίς ψευδαισθήσεις να αποδείξουν στην πράξη το όραμα που έχει ο καθένας για το πρότυπο της κοινωνίας του μέλλοντος.

29 Ιουνίου, μαθητές, γονείς και δάσκαλοι αντιστέκονται και αγωνίζονται ενάντια στις δεξιότητες και αδεξιότητες του εκπαιδευτικού συστήματος που δομείται πάνω στα ερείπια αυτής της ‘’παιδείας’’.

Με ψυχή βαθιά, παλεύουν για ενιαία μόρφωση χωρίς διακρίσεις και αποκλεισμούς, λαϊκή και δημοκρατική παιδεία, με τη βεβαιότητα ότι ‘’οι έσχατοι έσονται πρώτοι’’.

                                       Γιάννης Σπυράλατος

e-prologos.gr

Βρήκατε ενδιαφέρον το άρθρο; Μοιραστείτε το