Ο Καρλ Κάουτσκι εφαρμόζοντας τη μαρξιστική μέθοδο του διαλεκτικού υλισμού αναλύει το πώς εμφανίστηκε ο χριστιανισμός ως θρησκευτικό κίνημα των υποτελών τάξεων στο βιβλίο του «Η καταγωγή του Χριστιανισμού». Παρά την ρεβιζιονιστική του στροφή σαν ηγέτης της 2^ης Διεθνούς, το βιβλίο είναι πρωτοποριακό για την εποχή του. Παρακάτω δημοσιεύουμε αποσπάσματα από τον πρόλογο του βιβλίου και στη συνέχεια ένα επίκαιρο απόσπασμα.

[…] Όποιος παραδέχεται τον ιστορικό υλισμό, μπορεί ν’ αντικρίσει τα περασμένα δίχως καμία προκατάληψη, και όταν ακόμα παίρνει πολύ ενεργό μέρος στους σημερινούς πρακτικούς αγώνες. Η πράξη όχι μόνο δεν τον εμποδίζει να δει σωστά τα φαινόμενα των περασμένων χρόνων, μα ακριβώς μπορεί να τον κάνει ικανό να βλέπει καλύτερα πολλά απ’ αυτά.

Έτσι κι εγώ άρχισα να περιγράφω τις ρίζες του πρώτου χριστιανισμού με το σκοπό όχι να τον εξυμνήσω ή να τον καυτηριάσω, παρά μόνο να τον καταλάβω. Ήξερα ότι οποιαδήποτε συμπεράσματα κι αν έβγαζα, η υπόθεση που γι’ αυτήν αγωνίζομαι, δεν είχε να πάθει τίποτα. Όπως κι αν μου φαίνονταν οι προλετάριοι στην εποχή της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, όποιοι κι αν ήταν οι αγώνες τους και τ’ αποτελέσματά τους, ήταν εντελώς διαφορετικοί από το νεώτερο προλεταριάτο, που αγωνίζεται μέσα σε μια ολότελα διαφορετική κατάσταση και ενεργεί με όλως διόλου διαφορετικά μέσα. Όσο μεγάλες πράξεις και κατορθώματα, όσες αθλιότητες και ήττες κι αν σημειώσανε οι προλετάριοι εκείνοι, αυτές τίποτα δεν μπορούσαν να αποδείξουν για την ουσία και τις μελλοντικές τύχες του νεώτερου προλεταριάτου, ούτε υπέρ ούτε κατά. […]

Αν θέλω να ξέρω καλά την κοινωνική τοποθέτηση, τα καθήκοντα και τη μελλοντική τύχη της τάξης όπου ανήκω ή έχω προσχωρήσει, πρέπει να γνωρίσω καλά το σημερινό κοινωνικό οργανισμό, πρέπει να τον καταλάβω απ’ όλες τις μεριές του, κι αυτό δεν μπορεί να γίνει αν δεν τον έχω παρακολουθήσει στην εξέλιξή του. Κανένας σε μια τάξη δεν μπορεί να ’ναι αγωνιστής της με βαθειά επίγνωση και με μεγάλη προοπτική, αν δε νοιώσει την ιστορική πορεία της ιστορικής εξέλιξης. Χωρίς αυτό εξαρτιέται από τις εντυπώσεις της στιγμής και εκείνες που του δίνει το άμεσο περιβάλλον […]

Για ν’ αποχτήσει το προλεταριάτο κοινωνική επίγνωση, συνείδηση της ίδιας του της θέσης και πολιτική ωριμότητα, είναι απαραίτητο να μελετήσει την ιστορική εξέλιξη με την ιστορικοϋλιστική αντίληψη. Έτσι η έρευνα για τις περασμένες εποχές δεν είναι καθόλου μια αρχαιολογική ερασιτεχνία, αλλά γίνεται ένα γερό όπλο στους σημερινούς αγώνες για να κατακτήσουμε πιο γρήγορα ένα καλύτερο μέλλον. (Βερολίνο, Σεπτέμβρης 1908, Κ. Καούτσκυ, από τον πρόλογο της έκδοσης)

Απόσπασμα από το ομώνυμο, αριστουργηματικό του έργο που αναφέρεται στην Ανάσταση: