Τα πρότυπα είναι άνθρωποι που εμπνέουν τους υπόλοιπους να ακολουθήσουν το παράδειγμά τους. Συχνά είναι η ιδεατή κατάσταση που τα άτομα θα προσπαθήσουν να φτάσουν και να ξεπεράσουν. Τα πρότυπα λαμβάνουν διαφορετική μορφή ανάλογα με το περιεχόμενο, όπως αθλητικές επιδόσεις, ακόμα και η παρακίνηση σε δράση. Στον καπιταλισμό, τα πρότυπα απογυμνώνονται από τον ουμανισμό και μετριούνται με τις επιτυχίες τους ή με την υπερκέραση εμποδίων όπως η χαρακτηριστική εικόνα του Τζεφ Μπέζος στο γραφείο του στην αποθήκη του.

Γενικά, τα πρότυπα εκφράζουν εκφράζουν τις ιδέες και τις αντιλήψεις κάθε εποχής. Οι αλλαγές στα προαναφερθέντα στοιχεία έχουν επιπτώσεις στα πρότυπα που αλλάζουν από την αρχαία Ελλάδα, την αναγέννηση, μέχρι και στην σημερινή καπιταλιστική αγορά. Ακόμα και στον καπιταλισμό, τα πρότυπα αλλάζουν από θεωρητικούς όπως οι Κέυνς και Φρίντμαν σε επιχειρηματικά επιτυχημένα πρότυπα όπως οι Μπάφετ, Τζομπς, και Μασκ. Μια επιπλέουσα τάση στα πρότυπα είναι η προβολή νεότερων ηλικιακά προτύπων.

 Ο καπιταλισμός πλέον δίνει βαρύτητα στον πλούτο που έχουν συσσωρεύσει τα άτομα. Η γενική ιδέα που καλλιεργείται είναι ότι τα πλουσιότερα άτομα διαθέτουν την σοφία, αφού κατάφεραν να κερδίσουν πλούτη. Ωστόσο, η θεώρηση αυτή μπορεί να είναι αρκετή ώστε να αποκρύψει ψήγματα της προσωπικότητας ή γεγονότα που χαλούν την εξιδανίκευση του αφηγήματος. Όπως γίνεται αντιληπτό το πνεύμα, η δημιουργία και το ουμανιστικό κοινωνικό έργο μπαίνουν στο περιθώριο και επισκιάζονται από την ύλη που επιτρέπει την δημιουργία μίας κλίμακας ώστε τα μέσα ενημέρωσης να ανατροφοδοτούν την παραγωγή προτύπων ως άλλο εργοστάσιο.

Σε όλο αυτό, το αμερικανικό όνειρο έχει ποτίσει απόλυτα την εικόνα που παρουσιάζεται μέσω από τα καπιταλιστικά πρότυπα, αφού η κεντρική ιδέα είναι ότι ο καθένας μπορεί να πετύχει μέσω της σκληρής δουλειάς και των ικανοτήτων. Η ιδέα αυτή ανακύπτει από κοινά χαρακτηριστικά στις ιστορίες των προτύπων. Συγκεκριμένα, τα πρότυπα παρουσιάζονται ως αυτοδημιούργητα άτομα που πίστευαν στις ιδέες τους με τόσο σθένος που παράτησαν ακόμα και τις σπουδές τους.

Με τον τρόπο αυτό καλλιεργείται η αντίληψη ότι ο καθένας μπορεί να είναι “νικητής” και διαιωνίζεται η ψευδαίσθηση του αμερικανικού ονείρου. Η παραπάνω αφήγηση αγνοεί το κοινωνικό προφίλ και αφορά την οικονομική κατάσταση και τις ευκαιρίες που τους προσφέρθηκαν. Η καλλιέργεια της ψευδαίσθησης αυτής μπορεί να αποδειχθεί καταστροφική για την πλειοψηφία των ακολούθων τους, καθώς αγνοεί φοιτητές που παρατούν  το πανεπιστήμιο χωρίς παρόμοια επιτυχία και δίχως εναλλακτική.

Επιπρόσθετα, τα καπιταλιστικά πρότυπα τείνουν να είναι νεότερα με λιγότερο χρόνο για να αναπτυχθούν ως άτομα και να δοκιμαστούν σε διαφορετικές καταστάσεις. Ο κυριότερος λόγος είναι ότι η τεχνολογία αποτελεί το μέσο πλουτισμού παίρνοντας την σκυτάλη από άλλους κλάδους, όπως τα οικονομικά. Ωστόσο, ο καπιταλισμός εκμεταλλεύεται την παραπάνω τάση για την παρουσίαση καινούργιων προτύπων για τον προσηλυτισμό περισσότερων. Η τάση αυτή έχει ζημιογόνο αντίκτυπο στην κοινωνία, καθώς υπάρχουν τομείς που απαιτούν την αφιέρωση χρόνου για την εμβάθυνση και ανάπτυξη δεξιοτήτων. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα από τον ιατρικό τομέα, όπου η εταιρία Theranos με την ιδρυτή Ελίζαμπεθ Χολμς με την υπόσχεση τεχνολογίας μη πραγματοποίησιμης συγκέντρωσε το ενδιαφέρον των μέσων ενημέρωσης και κεφαλαίων. Το προφίλ ακολουθούσε την πεπατημένη που ένας νέος αφήνει τις σπουδές του για να αλλάξει τον κόσμο.

Γενικά, τα καπιταλιστικά πρότυπα χρησιμοποιούνται ως εργαλείο για την εξιδανίκευση του απάνθρωπου καπιταλιστικού μοντέλου. Η τυφλή απομίμηση οδηγεί στην ατέρμονη αναζήτηση του πλούτου και στην συγκέντρωση σε αποτελέσματα. Άλλες άυλες πτυχές όπως η παιδεία και ο χαρακτήρας περιθωριοποιούνται για να μπει στο επίκεντρο η ύλη και ο πλούτος. Τελικά, ποιος είναι ο κοινωνικός αντίκτυπος και το έργο που έχουν τα καπιταλιστικά πρότυπα απαλλαγμένα από ανθρώπινες αξίες και ιδέες; Τα πρότυπα στο σύστημα αυτό προσφέρουν αποκλειστικά την διαιώνιση του χωρίς να στοχεύουν στη συλλογική και κοινωνική εξέλιξη.

ΙΠ, Οικονομολόγος

Στη φωτογραφία του “εξωφύλλου”, ο Μπέζος στην αποθήκη του πριν 20 χρόνια

e-prologos.gr

Βρήκατε ενδιαφέρον το άρθρο; Μοιραστείτε το

Παρόμοια αρθρογραφία