ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΩΝ: ΝΑ ΜΗΝ ΣΥΜΒΟΥΝ ΤΑ ΙΔΙΑ

Η τρέχουσα διαδικασία

Με έγγραφό του (Διαύγεια: ΑΔΑ ΨΡ8Θ46ΜΤΛΗ-2ΛΘ) το Υπουργείο Παιδείας μας καλεί να επιλέξουμε από ένα κατάλογο τον εξοπλισμό που χρειαζόμαστε για τα εργαστήρια του Εργαστηριακού Κέντρου (ΣΕ).

Το έγγραφο συνοδεύεται από προδιαγραφές και ποσό που αντιστοιχεί σε κάθε είδος. Επίσης μας ανακοινώθηκε το συνολικό ποσό που δικαιούται κάθε τομέας του ΣΕ.

Ψάχνοντας τον μακρύ κατάλογο για να βρούμε αυτά που αντιστοιχούν στον μηχανολογικό τομέα, με έκπληξη διαπιστώσαμε ότι τα ποσά που αναγράφονται είναι σε πολλές περιπτώσεις εξωφρενικά μεγάλα. Αναφέρω παραδείγματα:

Α/Α	Είδος	Προτεινόμενη τιμή	Τιμή εμπορίου για τα ίδια χαρακτηριστικά
1	Φρεζοδράπανο (αριθμός καταλόγου 323)	6180 €	1000 έως 3000€ *
2	Μηχανικός τόρνος ακριβείας (324)	13.390€	2.500 έως  5000€
3	Τόρνος CNC  (337)	24900€	3000€ μόνο ο τόρνος  *
4	Υδραυλικός χειροκίνητος κουρμπαδόρος (362)	5.865€	580€
5	Θερμαντικό σώμα 50εκ  x  60 εκ (356)	364€	Από 19 – 72€
6	Τετρακύλινδρος κινητήρας πετρελαίου (399)	8.239€	*
7	Συγκρότημα βενζινομηχανής με σύστημα TSI (426)	29.870€	*

* Παρατηρήσεις:

Το 1 είναι μινιόν με τραπέζι 50εκ χ 15εκ 

Στο 3, η τιμή περιλαμβάνει λογισμικό προσομοίωσης για 24 θέσεις και εκπαίδευση. Πάντως,  υπάρχει δωρεάν λογισμικό ενώ η εκπαίδευση δεν ορίζεται ακριβώς. 

Στο 6 ο κινητήρας κινείται αργά με ηλεκτρικό μοτέρ (μίζα;) Είναι λόγος αυτός για τόσο μεγάλη τιμή που πλησιάζει την τιμή όλου του αυτοκινήτου χωρίς τέλη ταξινόμησης;

Το 7 είναι εκπαιδευτικό αντικείμενο με διάφορες λειτουργίες. Η γενικότητα στην περιγραφή των λειτουργιών αφήνει πολλά περιθώρια..

Αυτό που σκοπεύει να κάνει το Υπουργείο είναι να προκηρύξει διαγωνισμό για την προμήθεια του εξοπλισμού.

Είναι απαραίτητο να γίνουν επισημάνσεις:

Το Υπουργείο συνέστησε επιτροπή για την σύνταξη των προδιαγραφών. Ισως η προηγούμενη επιτροπή που παραιτήθηκε σύσσωμη είχε διαφορετική άποψη. Στη συνέχεια ανάρτησε σε Δημόσια διαβούλευση τις προδιαγραφές για την προμήθεια στην  Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας. Μετά την διαβούλευση ενέκρινε τις προδιαγραφές και τις γενίκευσε για τις άλλες Περιφέρειες. Υπάρχουν πολλές ενστάσεις για τις προδιαγραφές των αντικειμένων που προορίζονται για μας. Δεν υπήρξε ενημέρωση σε μας ότι θα γίνει διαβούλευση. Οι τιμές είναι ιδιαίτερα μεγάλες όταν τα αντικείμενα είναι εκπαιδευτικές κατασκευές (έως 68.000€). Εκεί οι προδιαγραφές περιγράφουν συγκεκριμένα αντικείμενα – πατέντες τα οποία κατασκευάζονται από έναν και δεν είναι εύκολο να παραχθούν από κάποιον άλλον κατασκευαστή. Ούτε είναι εύκολο να επιδειχθεί ένα τέτοιο αντικείμενο στην επιτροπή έγκρισης των προδιαγραφών. Τα περισσότερα προβλήματα εντοπίζονται εδώ. Είναι προτιμότερο να υπάρχουν πιο στιβαρά μηχανήματα στο μηχανουργείο από ευαίσθητα «εκπαιδευτικά». Η πείρα δείχνει ότι τα τελευταία δεν άντεξαν στην (έστω και ελαφριά) χρήση. Για παράδειγμα ένας στιβαρός τόρνος CNC,  με κόστος πολύ μικρότερο από την τιμή καταλόγου για τον μηχανικό τόρνο, θα άντεχε πολλά χρόνια. Αυτός που προτείνει το Υπουργείο δεν έχει στιβαρότητα ούτε προδιαγραφές για το πιο ευαίσθητο μέρος του, τον κινητήρα ατράκτου. Το φρεζοδράπανο είναι ένα βαρύ μηχανουργικό μηχάνημα. Το «φρεζοδράπανο» πάγκου πιο πάνω δεν μπορεί να είναι αξιόπιστο με τόσο μικρό τραπέζι. Με ελάχιστο κόστος (120€) μπορεί να μετατραπούν οι υπάρχουσες στιβαρές φρέζες σε μηχανήματα που υπερκαλύπτουν τις προδιαγραφές του «φρεζοδράπανου».

Μας είναι πολύ δύσκολο να ζητήσουμε ένα αντικείμενο πανάκριβο όταν ξέρουμε τις τιμές του εμπορίου. Υποθέτουμε ότι θα γίνουν εκπτώσεις κατά τον διαγωνισμό. Πόσες θα είναι αυτές  και σε ποια αντικείμενα; Εχουμε ενημερωθεί για το συνολικό ποσό που «δικαιούμαστε» αλλά μην ξέροντας τις τελικές τιμές επηρεάζεται η επιλογή μας.

Η προηγούμενη προμήθεια.

Πριν 14 χρόνια έγινε ανάλογη προσπάθεια εξοπλισμού των εργαστηρίων (σε επίπεδο χώρας πάνω από 60 εκατ. τότε, περί τα 120 τώρα)

Μεσα στον απαραίτητο και κατάλληλο εξοπλισμό υπήρχαν και περιπτώσεις  όπου τα αντικείμενα ήταν «μαϊμούδες» , όπως στον εξοπλισμό του εργαστηρίου αυτοκινήτων. Οι «μαϊμούδες» αποτελούσαν τον πυρήνα για μια σειρά εργαστήρια που κοστολογήθηκαν πάνω από 10 εκατ., ποσό που ουσιαστικά πήγε χαμένο. Η επιχείρηση στήθηκε καλά από πρόσωπα σε καίριες θέσεις στο  Υπουργείο Παιδείας που άλλαξαν τις προδιαγραφές, και χρέωσαν στα χαρτιά όλη την ευθύνη στις κατά τόπους επιτροπές παραλαβής. Δηλαδή, άλλοι έκαναν την δημοπρασία, άλλοι ενέκριναν τα αντικείμενα,  όλα αυτά κεντρικά, αλλά η τελική ευθύνη της ποσοτικής και ποιοτικής παραλαβής και το σύμφωνο ή μη με τις προδιαγραφές και τους όρους της διακήρυξης χρεώθηκε αποκλειστικά σε διδάσκοντες του σχολείου, όχι πάντα με σχετική ειδικότητα ή γνώση του αντικειμένου. Οι τελευταίοι, άλλοτε από άγνοια για το αντικείμενο, άλλοτε καλόπιστα και άλλοτε ύστερα από αφόρητες πιέσεις υπέγραψαν το σχετικό, έτοιμο από πριν, πρωτόκολλο. Αππό τους πολλούς ουσιαστικά έκλεψαν την  υπογραφή τους.   Τα αντικείμενα αποτελούν μνημεία απάτης, περιμένοντας έναν οξυδερκή δικαστικό λειτουργό, με χρόνο και διάθεση, να απονείμει δικαιοσύνη.  Προς το παρόν στοιχειώνουν τους χώρους των σχολείων στα οποία βρίσκονται, ακατάλληλα για οποιαδήποτε χρήση. Το κείμενο των προδιαγραφών τους αποτελεί άλλο μνημείο.

Το εγχείρημα της προμήθειας εξοπλισμού σε τέτοια κλίμακα είναι μία πολύπλοκη διαδικασία. Απαιτεί προδιαγραφές από ειδικούς, διακήρυξη διαγωνισμού, κατακύρωση και παραλαβή. Είναι μάλλον απίθανο να βρεθούν όλοι οι ειδικοί για να συνταχθεί το κείμενο των προδιαγραφών. Εκεί λοιπόν υπάρχει χώρος για αλλοίωση προς το συμφέρον κάποιων προμηθευτών. Οι προδιαγραφές του τωρινού εξοπλισμού σε αρκετά σημεία, ειδικά στις εκπαιδευτικές συσκευές και διατάξεις, θυμίζουν αυτές της περασμένης φοράς που είχαν έλθει κάποιοι «προσομοιωτές».     

Για να μην συμβούν τα ίδια πρέπει:

Οι προδιαγραφές, η σύνταξη της διακήρυξης, η ανάθεση και η παραλαβή πρέπει να γίνουν κεντρικά. Ο νομοθέτης προβλέπει ότι αυτά γίνονται από τον ίδιο φορέα. Πόσο ίδιος είναι ο φορέας από μία κεντρική υπηρεσία του Υπουργείου έως έναν μη σχετικό με το αντικείμενο παραλήπτη; Αυτή η καταστρατήγηση έγινε την προηγούμενη φορά. Αν δεν μπορεί να γίνει αλλιώς, είναι απαραίτητο να ορισθούν σαφώς σημεία ελέγχου, να παραμείνουν τα αντικείμενα στη διάθεση των σχολείων για ένα διάστημα, να ελεγχθούν, και μετά να γίνει η παραλαβή. Στην ανάγκη, πρέπει να υπάρχει  επιτροπή με γνώση του αντικειμένου η οποία θα πηγαίνει στο σχολείο και θα αναλαμβάνει την ευθύνη της παραλαβής. Πολύ περισσότερο αν προβλέπεται, όπως προηγούμενα οτι «επιτρέπεται  το προϊόν που θα φτάσει στα σχολεία να είναι διαφορετικό από αυτά που επιδείχτηκαν κατά τη δημοπρασία». Καταστάσεις όπως «τα έφεραν, μην τα ανοίγεις, υπόγραψε αυθημερόν την ποσοτική και ποιοτική παραλαβή και το πρωτόκολλο που λέει ότι είναι σύμφωνα με τους όρους του διαγωνισμού και τις προδιαγραφές (που δεν σου έχουμε  δώσει), και αν καθυστερήσεις θα επιβαρύνεις το Δημόσιο» είναι απαράδεκτες. Όπως επίσης το «προσομοίωση είναι και μία φωτογραφία, ή μία πινακίδα με επιγραφή, το Υπουργείο τα ενέκρινε, είσαι υποχρεωμένος να τα υπογράψεις τώρα , να τελειώνουμε»

Ο ρόλος της Περιφέρειας

Την προηγούμενη φορά υπήρξαν περιφέρειες (πχ Νοτίου Αιγαίου) που εξόπλισαν τα σχολεία τους με δικό τους διαγωνισμό και προδιαγραφές. Ακόμα γελάνε με τα παθήματα των υπολοίπων. Αυτή τη φορά, σύμφωνα με το πρακτικό 11/9-11-2020, η επιτροπή του Υπουργείου που,  πολύ φυσικά, δεν αποτελείται από άτομα όλων των ειδικοτήτων, ενέκρινε τις προδιαγραφές της προμήθειας για την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας και τις καθιέρωσε για όλες τις Περιφέρειες. Θα μπορούσε ίσως να είχε πάρει μέρος και η δική μας Περιφέρεια.

Σε κάθε περίπτωση είναι απαραίτητη η παρουσία της στην όλη διαδικασία. Είναι ενήμερη;

Πέρα από την προμήθεια

Τέλος, θα πρέπει να γίνουν πολλά πέρα από τον εξοπλισμό. Ο εξοπλισμός θέλει και αναλώσιμα για τα οποία δεν υπάρχει τρόπος να προμηθευτούμε. Το ίδιο συμβαίνει με τα ανταλλακτικά. Δύο χρόνια δεν βρίσκουμε τρόπο να φέρουμε από το εξωτερικό ένα ανταλλακτικό που θα ξαναέθετε σε λειτουργία ένα τόρνο CNC. Δεν είναι εύκολο να αντιληφθεί κάποιος τι χρειάστηκε να γίνει για να μετατρέψουμε ένα μηχανικό τόρνο σε CNC, συχνά με προσωπικά έξοδα. Με μικρό σχετικά κόστος ένας  μηχανικός τόρνος σαν αυτόν που περιγράφεται ανωτέρω έγινε ένας στιβαρός CNC. Είναι ο «πατριωτισμός των Ελλήνων» εκπαιδευτικών που έχει κάνει θαύματα, σε πολλούς άλλους τομείς.

Τα κτήρια πολλές φορές είναι σε απαράδεκτη – τριτοκοσμική κατάσταση. Δεν  έχουν μόνωση, η στεγάνωση είναι προβληματική, οι χώροι είναι μικροί ή ανύπαρκτοι ή ακατάλληλοι για εκπαιδευτική χρήση. Λειτουργούν απωθητικά για όλους. Ο εργαστηριακός εξοπλισμός χειρίζεται από άτομα που δεν έχουν πάντα τις απαραίτητες γνώσεις. Μεγάλο μέρος της τεχνικής πάει από στόμα σε στόμα και θέλει χρόνο και επιμόρφωση. Το πρώτο σεμινάριο για χρήση μηχανών CNC  έγινε το 1993. 28 χρόνια μετά, το Υπουργείο δεν έχει υλοποιήσει τους στόχους του σεμιναρίου που ήταν « η μετάδοση των γνώσεων από τους συμμετέχοντες στους άλλους εκπαιδευτικούς».   Πρέπει να σταματήσουμε να λειτουργούμε αποσπασματικά, με στόχο να απορροφήσουμε κάθε φορά τα διαθέσιμα κονδύλια και αδιαφορώντας για όλα τα άλλα.  Έτσι ακυρώνεται οποιαδήποτε  προσπάθεια.

Αντωνάκος Λάμπρος     

Μηχανολόγος – εκπαιδευτικός ΔΕ