Ο  Gustavo Petro(1) κέρδισε τις προεδρικές εκλογές της Κολομβίας στις 19 Ιουνίου. Αυτό θα τον κάνει τον πρώτο «κεντροαριστερό» ηγέτη (μάλλον τύπου Τσίπρα;) στην ιστορία της Κολομβίας. Μετά τον πρώτο γύρο στις 29 Μαΐου, νίκησε και στο δεύτερο γύρο τον ακροδεξιό Rodolfo Hernández, έναν μεγιστάνα του real estate.

Η προεδρική του παρέμβαση συγκέντρωσε έναν ευρύ συνασπισμό αριστερών κομμάτων, με το όνομα Pacto Histórico (Ιστορικό Σύμφωνο), που κυμαινόταν από φιλελεύθερους έως το ρεφορμιστικό Κομμουνιστικό Κόμμα. Ο Πέτρο θα αντιμετωπίσει εξ αρχής πολλά εμπόδια στη διακυβέρνησή του. Δεν έχει πλειοψηφία στο διμερές Κογκρέσο. Τόσο η Γερουσία όσο και η Βουλή των Αντιπροσώπων εξακολουθούν να κυριαρχούνται από δεξιά, κεντρώα και νεοφιλελεύθερα κόμματα.

Οι υπηρεσίες κρατικής ασφάλειας της Κολομβίας, οι οποίες συνδέονται στενά με παραστρατιωτικές ομάδες, και οι οποίες σκότωσαν χιλιάδες πολίτες στο σκάνδαλο «falsos positivos» (ψευδώς θετικά), θα είναι επίσης ανοιχτά ανταγωνιστές στον Petro. Και οι στρατιωτικοί, με τον αρχηγό των ενόπλων δυνάμεων της Κολομβίας, στρατηγό Εντουάρντο Θαπατέιρο,  να επιτίθεται δημόσια στον Πέτρο στο Twitter, παραβιάζοντας τους εθνικούς νόμους που ορίζουν ότι οι στρατιωτικοί δεν μπορούν να παρέμβουν στην εκλογική διαδικασία, θα αποτελούν ισχυρό μοχλό πίεσης. Οι χώρες της Λατινικής Αμερικής έχουν διάφορα φαινομενικά «παράδοξα»  της ταξικής πάλης  που στη πραγματικότητα δεν είναι, αν βαθύνουμε τη σκέψη μας και την πληροφόρησή μας. Μην ξεχνάμε την περίπτωση Καστίγιο στο Περού και τον ενθουσιασμό της ρεφορμιστικής αριστεράς ανά το κόσμο.

Τι μπορεί όμως να αντιπροσωπεύσει για την Κολομβία και την περιοχή η νίκη του Πέτρο; Η σύγκρουση με το οικονομικό κατεστημένο και τους ιμπεριαλιστές πάτρωνες απαιτεί άλλη πολυεπίπεδη πολιτική έξω από τη λογική του ρεφορμιστικού «Pacto Histórico». Η μάχη με τη διαφθορά, τα ναρκωτικά, το πρόβλημα της γης, η εξάρτηση και υποτέλεια που αποτέλεσαν προεκλογικές δεσμεύσεις του, απαιτούν κινηματικές ρήξεις με μαζική συμμετοχή του λαϊκού παράγοντα. Κι αυτό το επίπεδο των αστικών μεταρρυθμίσεων είναι έωλο σε μια χώρα σαν την Κολομβία. Δυστυχώς και πάλι ο δρόμος για την κόλαση είναι στρωμένος με αγνές προθέσεις και πολλές αυταπάτες.

Ένθερμος υποστηρικτής της ειρήνης ο Πέτρο, πόσο μπορεί να διευθετήσει την ένοπλη σύγκρουση που έχει αποσταθεροποιήσει την Κολομβία εδώ και δεκαετίες. Θέλει να τιμήσει την ειρηνευτική συμφωνία της κυβέρνησης το 2016 με τους FARC, η οποία έχει παραβιαστεί συστηματικά από τη διοίκηση του σημερινού ακροδεξιού προέδρου Iván Duque.

Εκατοντάδες υπογράφοντες αυτή τη συμφωνία, πρώην σοσιαλιστές επαναστάτες που κατέβασαν τα όπλα, έχουν δολοφονηθεί από το 2016.

Δέσμευσή του είναι η προσπάθεια να διευκολύνει την ειρήνη, σε σχέση με τη μεταρρύθμιση της γης. Αναγνωρίζει ότι η ιδιοκτησία γης είναι συγκεντρωμένη στα χέρια λίγων ολιγαρχών, με εκατομμύρια campesinos να μοχθούν σε βάναυσες, απάνθρωπες συνθήκες, και κατανοεί πώς αυτό έχει τροφοδοτήσει τη βία ή -να το πούμε σωστά- μια σειρά αγροτικά κινήματα που χτυπήθηκαν άγρια. Θα διασφαλίσει ότι οι αγρότες θα έχουν εγγυημένα τα δικαιώματά τους έναντι των πολυεθνικών εταιρειών, των Κολομβιανών ολιγαρχών και των τμημάτων θανάτου που τους τρομοκρατούν εδώ και καιρό; Αυτό είναι  εύκολο να ειπωθεί προεκλογικά παρά να γίνει.

Ο Πέτρο δεσμεύτηκε επίσης να αντιστρέψει τις νεοφιλελεύθερες οικονομικές πολιτικές που έχουν ρημάξει την Κολομβία, εξωθώντας το 40% του πληθυσμού στη φτώχεια. Ας κρατήσουμε πολύ μικρό καλάθι. Το 2021, η εργατική τάξη ξεσηκώθηκε ενάντια στα συντριπτικά μέτρα λιτότητας του σημερινού προέδρου Duque.  Έτσι η αλλιώς η οικονομική ολιγαρχία θέλει και  αυτή να στηρίξει – διαχειριστεί την εξουσία της και ένας νέος οικονομικός συμβιβασμός είναι πιθανός.

Ο Duque, από την πλευρά του, στηρίχτηκε άμεσα από τον πρώην ακροδεξιό πρόεδρο της Κολομβίας Álvaro Uribe, έναν ισχυρό εκπρόσωπο της ολιγαρχίας που συνδέεται στενά με καρτέλ ναρκωτικών και παραστρατιωτικά τάγματα θανάτου. Η νίκη του Πέτρο θα αντιπροσωπεύσει το τέλος του δεξιού κινήματος Uribista που κυριάρχησε στην πολιτική της Κολομβίας από τότε που ο Álvaro Uribe ανέβηκε για πρώτη φορά στην εξουσία το 2002;

Η υποψήφια αντιπρόεδρος του Pacto Histórico, Francia Márquez, είναι ακτιβίστρια προοδευτικών κοινωνικών κινημάτων από την αφροκολομβιανή κοινότητα, η οποία έχει ιστορικά περιθωριοποιηθεί και καταπιεστεί από το κολομβιανό κράτος και την ολιγαρχία.

Η Márquez πιο ριζοσπαστική στον προεκλογικό της λόγο έχει επικρίνει  την κυβέρνηση των ΗΠΑ για ανάμειξη στην εκλογική διαδικασία της Κολομβίας. Καταδίκασε επίσης τον πόλεμο κατά των ναρκωτικών, τον οποίο χαρακτήρισε αποτυχημένο. Η Márquez θέλει ειρήνη και αντιτίθεται στην περαιτέρω στρατιωτικοποίηση της χώρας. Απορρίπτει τη συμφωνία ελεύθερων συναλλαγών της Κολομβίας με τις Ηνωμένες Πολιτείες, την οποία είπε ότι πρέπει να επαναδιαπραγματευτεί.

Η Márquez έχει τονίσει την επείγουσα ανάγκη για μεταρρύθμιση της γης και αποζημιώσεις για τους αυτόχθονες πληθυσμούς και τα καταπιεσμένα έθνη στην Κολομβία.

Όσον αφορά την εξωτερική του πολιτική, ο Πέτρο είναι ασαφής και ισορροπητική. Κατά τη διάρκεια της προεκλογικής του εκστρατείας επέκρινε σκληρά τις κυβερνήσεις της Βενεζουέλας και της Νικαράγουας, με αβάσιμες κατηγορίες και συγκρίσεις που πολλοί αριστεροί σε όλη τη Λατινική Αμερική καταδίκασαν ως γελοίες.

Επίσης ο Πέτρο και η Μάρκες ζήτησαν και οι δύο εξομάλυνση των σχέσεων της Κολομβίας με τη γειτονική Βενεζουέλα. Αυτό σημαίνει ότι, αν και η κυβέρνησή τους σίγουρα δεν θα είναι φιλική  του κινήματος Chavista της Βενεζουέλας, θα τερματίσει(;) την αναγνώριση του διορισμένου από τις ΗΠΑ ηγέτη του πραξικοπήματος Juan Guaidó.

Η σημερινή ακροδεξιά κυβέρνηση Duque της Κολομβίας είναι μία από τις λιγότερες από 15 χώρες στον κόσμο (μέσα είναι και η Ελλάδα) που εξακολουθούν να αναγνωρίζουν τον Guaidó ως υποτιθέμενο «πρόεδρο» της Βενεζουέλας, παρά το γεγονός ότι δεν έχει λάβει ποτέ ούτε μία ψήφο σε προεδρικές εκλογές.

Υπό τον Duque, η Κολομβία υποστήριξε βίαιες διασυνοριακές επιθέσεις στη Βενεζουέλα, συμπεριλαμβανομένης μιας αποτυχημένης εισβολής τον Μάιο του 2020, γνωστή ως Επιχείρηση Gideon, η οποία χρηματοδοτήθηκε από την κυβέρνηση Ντόναλντ Τραμπ και, σύμφωνα με τους Κολομβιανούς που συμμετείχαν στην επιχείρηση, ήταν υπό την επίβλεψη της CIA .

1.Ο  Gustavo Petro υπήρξε στο παρελθόν αντάρτης στην ένοπλη  ομάδα M-19 ( ισπανικά: Movimiento 19 de Abril ) που αργότερα εξελίχθηκε στη Δημοκρατική Συμμαχία M-19, ένα πολιτικό κόμμα στο οποίο εξελέγη μέλος της Βουλής των Αντιπροσώπων στις εκλογές του 1991. Ο Πέτρο υπηρέτησε γερουσιαστής ως μέλος του κόμματος του Εναλλακτικού Δημοκρατικού Πόλου μετά τις κοινοβουλευτικές εκλογές του 2006  δεύτερου σε ψήφους  στη χώρα. Το 2009, παραιτήθηκε από τη θέση του για να θέσει υποψηφιότητα για Πρόεδρος της Κολομβίας στις εκλογές του 2010, τερματίζοντας τέταρτος. Ο Πέτρο έχει μετατοπίσει  πλέον την πολιτική του προς την κεντροαριστερά.

Μετά από προβλήματα και ιδεολογικές διαφορές με τους ηγέτες του Εναλλακτικού Δημοκρατικού Πόλου , ίδρυσε το κίνημα Humane Colombia για να διεκδικήσει τη δημαρχία της Μπογκοτά. Στις 30 Οκτωβρίου 2011, εξελέγη Δήμαρχος της Μπογκοτά στις τοπικές εκλογές της πόλης, θέση που ανέλαβε την 1η Ιανουαρίου 2012.  Στις 27 Μαΐου 2018, ήρθε δεύτερος στον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών με πάνω από 25 % των ψήφων και έχασε στον δεύτερο γύρο των εκλογών στις 17 Ιουνίου.

Γ.Μ.