Πριν 70 χρόνια, τα ξημερώματα της Κυριακής 30 Μαρτίου 1952, οι Μπελογιάννης, Καλούμενος, Αργυριάδης και Μπάτσης εκτελούνται στο Γουδί. Ο Δημήτρης Μπάτσης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1916. Σπούδασε Νομικά και Οικονομικά ενώ ασχολήθηκε με τη δημοσιογραφία. Συνδέθηκε με το κομμουνιστικό κίνημα και τις μαρξιστικές οικονομικές θεωρίες.

Ωστόσο, εξαιρετικά ενδιαφέρουσα αλλά λιγότερο γνωστή, είναι η ιστορία του Δημήτρη Μπάτση που δεν αφορά την πορεία της εκτέλεσης του αλλά το επιστημονικό του έργο. Στα δύσκολα χρόνια της γερμανικής Κατοχής μεγάλος σταθμός ήταν η ίδρυση της ΕΠ-ΑΝ (Επιστημονική Εταιρία Μελέτης Νεοελληνικών Προβλημάτων «Επιστήμη–Ανοικοδόμηση» ) με την στήριξη του  ΚΚΕ και του ΕΑΜ. Ο Μπάτσης ήταν «αστός διανοούμενος», όπως και ο Γενικός Γραμματέας της ΕΠ-ΑΝ, ο τότε πρύτανης του Πολυτεχνείου Νίκος Κιτσίκης που βάλανε την ψυχή τους για να γίνει γνωστό το έργο της εταιρίας.

Ήταν βασικός συντελεστής έκδοσης και αρθρογράφος  στο ιστορικό και επιστημονικό περιοδικό «Ανταίος». Όμως η ζωή του άλλαξε ριζικά το 1947 με το βιβλίο του «Η Βαρειά Βιομηχανία στην Ελλάδα» [εκδόσεις «Τα νέα βιβλία Α.Ε.», εκδοτικός οίκος του ΚΚΕ, Αθήνα, Μάιος 1947, επανέκδοση  από Κέδρο), που είναι έργο βαθιάς και μακράς πνοής, μοναδικό και εξαιρετικά δύσκολο στη μελέτη του, ακριβώς επειδή προαπαιτεί πολύπλευρη γνώση.

Γνώση της Θεωρητικής και Εφαρμοσμένης Οικονομικής, του Ιστορικού-Διαλεκτικού Υλισμού και των Πολυτεχνικών Επιστημών. Πρόκειται για συνεκτικό Πρόγραμμα εμβάθυνσης, ανάπτυξης, εξειδίκευσης και εμπνευσμένης εφαρμογής της μαρξιστικής Πολιτικής Οικονομίας, Οικονομικής Πολιτικής και Τεχνολογικής Οικονομικής στην περίπτωση της μεταπολεμικής Ελλάδας.

Ο Δημήτρης Μπάτσης στο βιβλίο του «Η βαριά βιομηχανία στην Ελλάδα» ασχολείται με την αξιοποίηση των πλουτοπαραγωγικών πόρων, το οικονομικό σχέδιο για την εκβιομηχάνιση και τη βιωσιμότητα. Διατυπώνει καίριες επισημάνσεις για τις δυνατότητες της βαριάς μεταλλουργικής και χημικής βιομηχανίας στη χώρα.

Η κύρια οικονομική θέση του Μπάτση επικεντρώνεται στη βαριά βιομηχανία ως βασικό συντελεστή στην εσωτερική συγκρότηση και την οικονομική ανάπτυξη της εθνικής οικονομίας. Με επιστημονική επάρκεια και γνώση, εξετάζει την αξιοποίηση των παραγωγικών πόρων, το οικονομικό σχέδιο για την εκβιομηχάνιση και την εκβιομηχάνιση και βιωσιμότητα.

Στις σελίδες του βιβλίου αποκαλύπτει-αναλύει την περιβόητη «σύμβαση Cooper» (υπεγράφη το 1940 και έληξε τον Δεκέμβρη του 2010) που εκχωρούσε την πλήρη αξιοποίηση και εκμετάλλευση ολόκληρου του ορυκτού πλούτου της χώρας μας καθώς και του υδάτινου πλούτου σε ένα  consortium Αμερικάνικων εταιρειών. Ο τίτλος της σύμβασης (αναγκαστικός νόμος 2220/1940 ΦΕΚ 65/Β/ 17-2-1940) ήταν «Περί κυρώσεως συμβάσεως δια την παραχώρησιν υδραυλικής δυνάμεως Αχελώου ποταμού» (υπάρχει στο διαδίκτυο και μπορεί πλέον να διαβαστεί), όμως στην πραγματικότητα στο δεύτερο μέρος της σύμβασης ορίζεται η πλήρης και αποκλειστική εκμετάλλευση των «στρατηγικών ορυκτών» της χώρας μας. Ο Μπάτσης στο εισαγωγικό του κείμενο στο βιβλίο αναφέρει : «Η εργασία μου αυτή γράφτηκε με την βέβαιη προοπτική, πως παρ’ όλα τα εμπόδια και παρ’ όλες τις πολύμορφες επεμβάσεις, ο Ελληνικός Λαός, που πάντα αγωνίζεται ηρωικά, θα ανοίξει και πάλι με τον αγώνα του διάπλατα τον δρόμο, για μια ελεύθερη δημοκρατική ανοδική πορεία, και θα αρχίσει, με τον ίδιο ενθουσιασμό, με την ίδια ορμή και αυτοθυσία, να χτίσει την ερειπωμένη από την ναζιστοφασιστικη κατοχή και τον οικτρό εμφύλιο, πατρίδα.

 Η Ελλάδα θα γίνει οικονομικά και εθνικά πραγματικά ελεύθερη μόνον τότε που η ανοικοδόμηση αυτή γίνει από το Λαό και για το Λαό.

Θα σπάσουν τα δεσμά και θα αλλάξει ριζικά η διάρθρωση της σημερινής οικονομίας μας, θα ανοίξει ο δρόμος για να λυτρωθούν οι παραγωγικές δυνάμεις της νεοελληνικής κοινωνίας.

Και ο δρόμος αυτός μας οδηγεί στην ορθολογιστική οργάνωση και στη σχεδιασμένη ανάπτυξη της εθνικής μας οικονομίας, στη δημιουργία ανώτερης τεχνικής βάσης, στη γοργή συσσώρευση των οικονομικών μέσων για ν’ ανθήσει και σ’ εμάς γερή, προοδεμένη κοινωνική ζωή. Μόνον τότε θα δημιουργηθούν και θα εξασφαλιστούν όλες οι προϋποθέσεις για μια ακόμα πιο ψηλή κοινωνική επιδίωξη: τη σοσιαλιστική κοινωνία.

Για το χτίσιμο αυτής της νέας Ελλάδας δουλεύουν σήμερα, μέσα σε τραγικές πραγματικά συνθήκες και αψηφώντας κάθε κίνδυνο, όλοι οι επιστήμονες που βλέπουν μπροστά, όλοι οι προοδευτικοί άνθρωποι των επιστημών, πλάι και μαζί με τον αδάμαστο Ελληνικό Λαό, προσφέροντας ακόμη και την ζωή τους, ότι πολυτιμότερο δηλαδή έχουν, προσπαθώντας έτσι να στεριώσουν, όσο το δυνατό περισσότερο, την νίκη του.

Σε όλους αυτούς τους πραγματικούς ηρωικούς αγωνιστές, προσφέρω και εγώ την μικρότατη αυτή συμβολή.

Δημήτρης Μπάτσης

Αθήνα,    ΕΜΠ , Ιούνιος 1947»

Εργογραφία του Δ. Μπάτση

Βιβλίο

• Μπάτσης Δ., Η βαρειά βιομηχανία στην Ελλάδα, εκδ. Τα Νέα Βιβλία, Αθήνα 1947.

Αρθρογραφία στο  επιστημονικό περιοδικό «Ανταίος»[*]

•  «Το βασικό πρόβλημα της ανοικοδόμησης», Ανταίος, τ. 1 (1), 20-5-1945, σσ. 2-4.

•  «Πρόγραμμα Ανοικοδόμησης ή “έλεγχος τιμών;”», Ανταίος, τ. 3 (1), 24-6-1945, σσ. 61-64.

•  «Ολοκληρωτισμός στην Οικονομία μας!», Ανταίος, τ. 4 (1), 8-7-1945, σσ. 93-99.

•  «Κριτική του βιβλίου “Είκοσι ετών χωρονομικό σχέδιο για την Ελλάδα” του Κ. Κρίσπη», Ανταίος, τ. 6 (1), 15-8-1945, σσ.  156-159.

•  «Οι υπεύθυνοι για την πολιτική Βαρβαρέσσου», Ανταίος, τ. 7 (1), 1-9-1945, σσ.  161-162.

•  «Κριτική του βιβλίου του Β. Γεωργίου “Η εξαθλίωση του λαού και ο πλούτος της χώρας”», Ανταίος, τ. 8 (1), 20-9-1945, σ. 199.

•  «Ένα έτος μετά την απελευθέρωση», Ανταίος, τ. 9 (1), 5-10-1945, σσ.  201-202.

•  «Τα “οικονομικά προγράμματα”. Παράδειγμα προς αποφυγήν», Ανταίος, τ. 12 (1), 30-11-1945, σσ. 273-275.

•  «Κριτική του βιβλίου του Α. Αγγελόπουλου: “Το οικονομικό πρόβλημα της Ελλάδος”», Ανταίος, τ. 12 (1), 30-11-1945, σσ. 277-279.

•  «Γιατί δεν άρχισε η ανοικοδόμηση!», Ανταίος, τ. 13-14 (1), 31-12-1945, σσ.  281-282.

•  «Το δίδαγμα του Γληνού», Ανταίος, τ. 13-14 (1), 31-12-1945, σσ. 282-283.

•  «Οι όροι της Αγγλοελληνικής συμφωνίας: Οικονομική υποτέλεια, οικονομική ζημιά και εξουθένωση του εργαζόμενοι λαού», Ανταίος, τ. 13-14 [15-16] (1), 31-1-1946, σσ.  321-322.

•  «Κριτική του βιβλίου του Λ. Σεγκάλ “Αρχές Πολιτικής Οικονομίας”», Ανταίος, τ. 17-18 (1), 28-2-1946, σσ. 399.

•  «Η παραλαβή, φύλαξη, κατεργασία, κυριότητα και διανομή των εφοδίων της ΟΥΝΡΑ», Ανταίος, τ. 21-22 (1), 10-5-1946, σσ. 471.

•  «Η σύμβαση Κούπερ. Ολοκλήρωση της βιομηχανικής μας εξάρτησης από το ξένο κεφάλαιο», Ανταίος, τ. 23-24 (1), 10-6-1946, σσ. 484-486.

•  «Ο προσανατολισμός της ελληνικής οικονομίας», Ανταίος, τ. 1 (2), 15-7-1946, σσ. 1-3.

•  «Κριτική του βιβλίου του Α. Λεόντιεφ “Πολιτική Οικονομία”», Ανταίος, τ. 1 (2), 15-7-1946, σσ. 36-37.

•  «Ο λόγος του κ. Τρούμαν και η ελληνική ανοικοδόμηση», Ανταίος, τ. 5-6 (2), Ιανουάριος-Μάρτιος 1947, σσ. 161-162.

•  «Πρωτομαγιά 1947 και ανοικοδόμηση», Ανταίος, τ. 7-8 (2), Απρίλιος-Μάιος 1947, σσ. 201 και 220.

•  «Το Βάραθρο», Ανταίος, τ. 9 (2), Ιούνιος 1947, σσ. 241-242.

•  «Ο προσανατολισμός της ελληνικής οικονομίας», Ανταίος, τ. 2 (4), Φεβρουάριος 1948, σσ. 67-74.

•  “Ο προσανατολισμός της ελληνικής οικονομίας Β΄: Ο μαρασμός της εσωτερικής αγοράς”,  Ανταίος, τ. 4 (4), Μάιος – Ιούνιος 1948, σσ.  211-220.

• «Ο προσανατολισμός της ελληνικής οικονομίας: Οικονομική αποσύνθεση και “Πρόγραμμα Ανασυγκροτήσεως”…», Ανταίος, τ. 5-6 (4), 1η Φεβρουαρίου 1949, σσ. 265-275.

•  «Ο προσανατολισμός της ελληνικής οικονομίας: “Οικονομική βοήθεια”, προνόμια, εκχωρήσεις…», Ανταίος, τ. 1 (5), Ιούνιος-Ιούλιος 1949, σσ. 19-28.

•  «Ο προσανατολισμός της ελληνικής οικονομίας: “Πρόγραμμα [ΑΣΑ-] ΕΜΠΑΣΚΟ” και αποσύνθεση της ενεργειακής οικονομίας», Ανταίος, τ. 3-4 (5), Φεβρουάριος 1950, σσ. 119-130.

•  «Ο προσανατολισμός της ελληνικής οικονομίας: Τα αποτελέσματα και οι προοπτικές του σχεδίου Μάρσαλ στην Ελλάδα», Ανταίος, τ. 5-6 (5), Ιούλιος 1950, σσ.  190-198.

•  «Ο προσανατολισμός της ελληνικής οικονομίας: Οικονομική υποτέλεια και οικονομική κρίση A΄», Ανταίος, τ. 1 (6), Ιανουάριος 1951, σσ.  10-16.

•  «Ο προσανατολισμός της ελληνικής οικονομίας: Οικονομική υποτέλεια και οικονομική κρίση Β΄», Ανταίος, τ. 2 (6), Φεβρουάριος 1951, σσ.  75-82 και 102.

•  «Η αποικιακή εκχώρηση της Πτολεμαΐδος Α΄», Ανταίος, τ. 6-7 (6), Ιούνιος-Ιούλιος 1951, σσ.  231-235.

                                                                                                                                                                       Γιάννης Μακρίδης