Ο χαμαιλέων
[Το αλιεύσαμε στα Αντιτετράδια (τριάντα χρόνια πίσω) και είπαμε να το αφιερώσουμε εξαιρετικά σε όσους ξαφνικά -μετά τις εκλογές- «ανακάλυψαν την… Αμερική».]
Τα παιδιά στο σχολείο μαθαίνουν να σχεδιάζουν γάτες και κάμπιες, αχλάδια και σαλιγκάρια αλλά, κατά περίεργο τρόπο, φαίνεται πως δεν σκέφτηκε ποτέ κανείς να τα διδάξει να σχεδιάζουν χαμαιλέοντες. Η αιτία πρέπει να αναζητηθεί στην υπόθεση πως είναι πολύ δύσκολο να ζωγραφίσει κανείς ένα χαμαιλέοντα. Τίποτα πιο αναληθές απ’ αυτό. Ο χαμαιλέων, απ’ όλα τα ζώα, είναι το προσφορότερο για ζωγράφισμα. Δεν χρειάζεται καμιά ανησυχία για το είδος του κραγιονιού που θα χρησιμοποιήσετε· όποιο κι αν διαλέξετε, δεν μπορεί παρά να είναι το σωστό.
Κι αν ακόμα ο χαμαιλέων έρθει και σας κάνει παράπονα «μα τι ιδέα ήταν αυτή να με ζωγραφίσετε μπλε ενώ εγώ είμαι κίτρινος», αρκεί να του πείτε, «μα αγαπητέ μου, αυτό είναι το χτεσινό σας πορτραίτο». Μπορείτε να πείτε ατιμωρητί κάτι τέτοιο, δεν διατρέχετε κανέναν κίνδυνο, ο χαμαιλέων αποκλείεται να θυμάται πώς ήταν την προηγούμενη μέρα και συνεπώς θα ν’ αλλάξει θέμα συζητήσεως.
Με λίγη δεξιοτεχνία μπορούμε να φιλοτεχνούμε το πορτραίτο ενός χαμαιλέοντα προκαταβολικώς. Ενεργούμε ως έξης: υποθέτοντας ότι ο χαμαιλέων θα πάει να καθίσει σ’ ένα καρό τραπεζομάντιλο, ζωγραφίζουμε έναν καρό χαμαιλέοντα και μ’ αυτό τον τρόπο είναι απίθανο να πέσουμε έξω.
M’ αυτό το σύστημα πάντως, δεν πρόκειται να ’χουμε κέρδη. Οι χαμαιλέοντες δεν συνηθίζουν να αγοράζουν τα πορτραίτα τους. Για να ’μαστε ειλικρινείς, αυτό δεν πρέπει να μας ξαφνιάζει: αδυνατούν ν’ αναγνωρίσουν τον εαυτό τους. Συμβαίνει και κάτι άλλο, πολύ δυσάρεστο: όταν συναντιούνται δύο χαμαιλέοντες σπανιότατα γνωρίζει ο ένας τον άλλον. Ακόμα κι αν βρεθούν μαζί μια ολόκληρη ομάδα χαμαιλέοντες, είναι σαν να μη βρίσκονται καθόλου. Αυτός είναι ο λόγος που ο χαμαιλέων θεωρείται σπάνιο ζώο. Ωστόσο, πρόκειται για ένα ζώο όμοιο με όλα τ’ άλλα κι έχει τη θέση του στο πρόγραμμα μαθημάτων όπως ακριβώς και το σαλιγκάρι, η γάτα και η κάμπια. Είναι ενδιαφέρον να παρατηρήσει κανείς πως σαν πεθάνουν όλοι αυτοί οι όμορφοι ροζ, πράσινοι και πορτοκαλένιοι χαμαιλέοντες, δείχνουν την ίδιαν ακριβώς όψη. Βαλμένοι σε μια γυάλα με οινόπνευμα, είναι όλοι τους ένα ομοιόμορφο, δυσδιάκριτο σταχτί.
Αντιτετράδια, τ. 9-10, (1990)
